Większość Panów traci włosy jeszcze przed dwudziestym rokiem życia. Zaprogramowani genetycznie na męskie łysienie – po pięćdziesiątym roku życia zdecydowana większość posiada mniejsze lub większe ubytki. Jest to zjawisko całkowicie naturalne i akceptowane przez społeczeństwo, lecz wielu mężczyzn nie uważa tego za coś, z czym należy się pogodzić. Medycyna estetyczna jest nam w stanie wiele zaoferować. Łysienie nie musi oznaczać wyroku na całe życie. Dzisiaj skupimy się na moim zdaniem na pierwszych czterech z sześciu najistotniejszych i co najważniejsze – odwracalnych rodzajach łysienia, które rozpoczynają serię trzech wpisów dot. tej tematyki.
Łysienie polekowe
Łysienie polekowe (polekowe wypadanie włosów) jest następstwem toksycznego działania leków na komórki macierzy mieszka włosowego.
- zazwyczaj jest odwracalne
- trwałe wyłysienie może nastąpić wyjątkowo, w wyniku destrukcji mieszka
- mechanizm łysienia zależy od leku oraz wysokości przyjmowanej dawki
- łysieniem telogenowe – najczęstszy typ łysienia polekowego, ujawnia się po około trzech miesiącach od rozpoczęcia terapii
- klasyczne łysienie anagenowe występuje zdecydowanie rzadziej niż łysienie telogenowe
Łysienie polekowe – przyczyny
Mieszek włosowy wykazuje silną wrażliwość na działanie niektórych leków. Przede wszystkim na tzw. chemioterapeutyki. Patomechanizm powstania łysienia polega na hamowaniu podziałów mitotycznych w mieszku włosowym. Obraz kliniczny łysienia, spowodowanego toksycznym wpływem chemioterapeutyków na włosy, które charakteryzuje się rozlanym przerzedzeniem włosów. Niekiedy całkowitym wyłysieniem, dotyczącym głównie wierzchołka głowy z mniejszym objęciem okolic obwodowych.
Po zakończeniu leczenia przeciwnowotworowego następuje zakończenie utraty włosów. W okresie od dwóch do sześciu miesięcy włosy zaczynają odrastać. U niektórych pacjentów obserwuje się odrastanie włosów w końcowych fazach terapii.
Kolejną grupą czynników niekorzystnie wpływającą na włosy i mogącą powodować łysienie są: retinoidy, nadmiar beta karotenu, nadmiar witaminy „A” w diecie. Bardzo często osoby leczące się Izotekiem i innymi jego pochodnymi narzekają na nadmierne wypadanie włosów. Łysienie wówczas dotyka nie tylko skóry owłosionej głowy, ale również brwi, rzęs oraz okolic płciowych. Występuje zazwyczaj w terminie od jednego do dwunastu tygodni po ostatniej dawce przyjmowanego leku ( przypadku retinoidów proces ten zaczyna się po około 2 miesiącach od zaczęcia kuracji, aczkolwiek jest to kwestia bardzo indywidualna). Ustępuje w przeciągu od ok. dwóch do trzech miesięcy po zakończeniu nadmiernej suplementacji, lub od zakończenia leczenia.
W przypadku leków kardiologicznych – łysienie polekowe wywołują tzw. statyny. Mechanizmu łysienia należy dopatrywać się w patologicznym rogowaceniu komórek włosów. W przypadku inhibitorów angiotensyny, leków blokujących kanały wapniowe oraz leków b-adrenolitycznych może także dojść do zwiększonego wypadania włosów.
Doustne środki antykoncepcyjne – w zależności od składu oraz komponenty estrogenowo-gestagenowej mogą zwiększać wypadanie włosów do wystąpienia łysienia włącznie. Utrata włosów następuje w mechanizmie telogenowym i dotyka 9% leczonych kobiet. Inne czynniki, które wpływają na utratę włosów to: androgeny, steroidy anaboliczne oraz inhibitory aromatazy. Wszystkie powodują łysienie androgenowe.
Za Łysienie androgenowe odpowiadają takie czynniki tzw. wyołujące, jak:
- chemioterapeutyki
- promieniowanie jonizujące
- zatrucie metalami ciężkimi (rtęć, ołów, arsen)
- toksyny zwierzęce
- zatrucie niektórymi roślinami
Łysienie anagenowe może również wywołać głodówka. Łysienie dotyka przede wszystkim skóry owłosionej głowy. Proces zaczyna się nagle, a utrata włosów jest szybka i rozległa. Nie istnieje w takich przypadkach skuteczne leczenie, najważniejszą kwestią jest ustalenie i odstawienie czynnika sprawczego. Łysienie anagenowe jest zazwyczaj odwracalne. Po ustąpieniu czynnika sprawczego następuje odrost włosów.
Łysienie telogenowe
Mechanizm łysienia polega na skróceniu tzw. anagenu, bez wpływu na pozostałe fazy wzrostu włosa. Pomiędzy klinicznym obrazem wypadania włosów a zadziałaniem czynnika sprawczego występuje okres utajenia.
Czynniki sprawcze łysienia telogenowego to między innymi:
- odstawienie antykoncepcji hormonalnej, zawierającej estrogen
- ograniczenia dietetyczne
- stres emocjonalny
- choroby przebiegające z wysoką gorączką
- leki obniżające krzepliwość krwi
- reakcje organizmu na duży zabieg chirurgiczny
- poród
Łysienie jest uogólnione, ponieważ następuje generalne przerzedzenie włosów. Okres łysienia trwa zazwyczaj kilka miesięcy a włosy odrastają niezmienione. W przypadku wypadania włosów u kobiet będących po porodzie – zauważono zwiększone stężenie estrogenów w okresie ciąży wpływające na przedłużenie fazy anagenu. Wówczas włosy stają się wyjątkowo gęste i mocne. Natomiast po porodzie, gdy w organizmie kobiety dochodzi do spadku estrogenów – włosy wypadają i są w słabej kondycji (dodatkowymi czynnikami wpływającymi na taki stan rzeczy jest stres związany z samym porodem).
W ustaleniu przyczyny łysienia telogenowego niezmiernie ważne znaczenie mają: wywiad lekarski, wnikliwa rozmowa z pacjentem (doprowadzająca do ustalenia czynnika sprawczego), analiza okresu do sześciu miesięcy przed rozpoczęciem choroby.
Łysienie androgenetyczne
Jest najczęstszym typem wypadania włosów ludzi wszystkich ras. Problem dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn. Łysienie androgenetyczne to androgenozależna, niebliznowaciejąca utrata włosów o charakterystycznej morfologii. Częstotliwość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem i dotyczy około osiemdziesięciu procent mężczyzn oraz czterdziestu procent kobiet rasy kaukaskiej.
Pierwsze objawy AGA (czyli z ang. androgenicalopecia) u mężczyzn można zaobserwować po okresie dojrzewania. Prowadzą one do postępującego, rozłożonego w czasie łysienia o charakterystycznym obrazie klinicznym.
Łysienie -skala Hamiltona-Norwooda Źródło: http://anagen.hostingmyskills.com/hairscience/causesofhairloss/
Odpowiednikiem AGA u kobiet jest tzw. FAGA (z ang. femaleandrogenicalopecia) – w przypadku większości kobiet (w badaniach o charakterze laboratoryjnym) nie stwierdza się zwiększonego stężenia hormonów androgennych. Z tego powodu, niektórzy eksploratorzy wskazują na rolę innych, niezależnych od androgenów mechanizmów i proponują stosowanie określenia łysienie androgenetycznego kobiece.
Łysienie – schemat utraty włosów w kobiet ~ Savina Źródło: http://anagen.hostingmyskills.com/hairscience/causesofhairloss/
Pomimo wskazanych powyżej różnic, zarówno u kobiet jak i mężczyzn występuje ten sam obraz histopatologiczny. Doprowadza on do zmiany cyklu włosowego i miniaturyzacji mieszka, co w konsekwencji prowadzi do zmiany włosów terminalnych do mieszkowych (włosy stają się krótsze).
Warto zajrzeć na kanał megilounge, która w sposób bardzo dokładny opisuje przebieg swojego problemu i wskazuje część polecanych rozwiązań, które w jej przypadku się sprawdziły, bądź nie.
Niniejszy artykuł zawiera fragmenty publikacji Ł. Bełzy, Możliwości terapeutyczne łysienia u kobiet i mężczyzn z uwzgędnieniem technik chirurgii odtwórczej włosów, Academy of Asthetic and Anti-Aging Medicine, 3/2016, s. 9-23
